… و عشق، آغاز شد …
خانواده، اولين پايه‌گذار و مهم‌ترين عامل رشد شخصيت، ارزش‌ها و نگرش‌هاي انسان (گانت، 2006) و يکي از ارکان اصلي جامعه به شمار مي‌رود. دستيابي به جامعه‌ي سالم، آشکارا در گرو سلامت خانواده و تحقق خانواده سالم، برخورداري افراد آن از سلامت رواني و داشتن رابطه مطلوب با يکديگر است (برنشتاين و برنشتاين، 1993، ترجمه، پورعابدي ناييني و منشئي، 1380). اسلام نيز، که برنامه سعادت و تكامل بشر است، عنايت ويژه‌اى به سلامت، رشد و پويايى اين نهاد سرنوشت‌ساز دارد (محمدي ري‌شهري، 1387). در حديثى از پيامبر خدا (صلى الله عليه و آله) آمده است كه مى‌فرمايند: «در اسلام، بنيادى نهاده نشده است كه در نزد خدا، از ازدواج (خانواده)، محبوب‌تر باشد».
اين جهاني‌ترين نهاد بشري، حداقل از دو نفر با توانايي‌ها، استعدادها، نيازها، علايق و شخصيت‌هاي متفاوت تشكيل شده است (گلدنبرگ و گلدنبرگ، 2000، ترجمه شاهي‌براواتي و نقشبذي، 1385) كه با ازدواج به يكديگر پيوند مي‌خورند. ازدواج يک فرايند مهم و طبيعي در زندگي انسان‌ها است كه موفقيت در ساير مراحل به موفقيت در اين مرحله بستگي دارد (تومي، 2004 به نقل از جان‌بزرگي، 1397) و در همه زمان‌ها و کليه فرهنگ‌ها به شکل‌هاي مختلف وجود داشته است. (هويلي‌پور، شفيع آبادي و سوداني، 1391). ازدواج مرحله مهمي از تشکيل خانواده است که بيش از همه مراسم و رويدادهاي زندگي انسان در جنبه‌هاي متعدد فردي و زيستي و اجتماعي، امري جهاني و از نظر هدف ثابت و پايدار است. ازدواج بين فرهنگ و طبيعت تعادل ايجاد مي‌کند و از نوعي تقدس برخوردار است و در مقايسه با ساير روابط انساني، تماميتي بي‌نظير دارد؛ بدين معنا که ابعاد زيستي، اقتصادي، عاطفي، رواني و اجتماعي زندگي را پوشش مي‌دهد (ساروخاني، 1388). قرآن از ازدواج به عنوان «ميثاقي محکم » ياد کرده و آن را مايه آرامش و موجب دوستي و رحمت بين زن ومرد قلمداد مي‌کند . ازدواج در اسلام از تقدّس خاصي برخوردار بوده و زمينه ساز کامل ساختن نيمي – و در برخي روايات دوسوم – از دين به شمار آمده است.
تمام افرادي که مي‌خواهند ازدواج کنند قبل از شروع زندگي زناشويي، به تحقق زندگي مشترک موفق و بادوام اميدوارند (اولياء، 1388) اما واقعيت امر اين است که زندگي زناشويي هميشه در معرض خطر است و مشکلات متعددي نظير نارضايتي زناشويي، اعتياد همسر، روابط خارج از چارچوب خانواده، مشکلات مالي، آن را تهديد مي‌کنند. گاهي اين مشکلات چنان پيچيده و لاينحل مي‌شوند که چاره‌اي جز طلاق باقي نمي‌ماند (درويش‌زاده و پاشا، 1389).
يکي از ريشه‌هاي بروز اين مشکلات، خطا در فرايند انتخاب همسر است که ادامه مسير زندگي زناشويي را با دشواري‌هاي فراواني روبرو مي‌سازد (درويش‌زاده و پاشا، 1389). اين گزينش اگر بدون شناخت و طرح و نقشه صورت گيرد، به اشتباهي جبران‌ناپذير تبديل شده و مسير زندگي فرد را به طور معناداري تغيير مي‌دهد كه خسارت‌هاي آن دامن فرد، خانواده و اجتماع را نيز خواهد گرفت (جان‌بزرگي، 1397). رابطه‌اي که حاصل يک انتخاب مناسب باشد، لذّت بخش و روبه رشد، و اگر با انتخاب نامناسب همراه باشد، زجرآور و مانع رشد و شکوفايي استعدادهاي انسان مي‌شود (وان اپ، 2003؛ به نقل از جاسبي، حسينيان و يزدي، 1386).
امروزه تمركز فزاينده‌اي بر رويكردهاي پيشگيرانه وجود دارد (برگر و هانا، 1999 به نقل از جان‌بزرگي، 1397). چارچوب نظري برنامه مشاوره پیش از ازدواج (PMC) و برنامه آموزش پیش از ازدواج (PMT) نيز ريشه در مباني مربوط به علوم پيشگيري دارد. فراهم نمودن بينش و آگاهي به منظور پيشگيري از اختلالات فردي و بين فردي، يکي از اهداف اساسي علوم پيشگيري محسوب مي‌شود. در اين راستا، مشاوره و آموزش پیش از ازدواج در بالاي سرچشمه قرار دارد (کوي و همكاران، 1993). مي‌توان برنامه‌هاي آموزش و مشاوره پيش از ازدواج را نوعي واكسيناسيون و ايمن‌سازي براي افراد متقاضي ازدواج دانست (گرين و ميلر، 2013). اين برنامه‌ها، آموزشي، درماني و پيشگيرانه است (استاهمن، 2000). مشاوره پيش از ازدواج به نوع خاصي از مشاوره در قالب الگوهاي سيستمي اطلاق مي‌شود كه هدف آن كمك به تصميم‌گيري دختر و پسر مجردي است كه قصد دارند با هم ازدواج كنند. اين مداخله شامل كمك به درك و فهم و ارتقاء شرايط فردي و عوامل تعاملي طرفین است كه مي‌تواند بر كيفيت و ثبات زناشوئي در آینده تاثيرگذار است (هولمن و لينفورد، 2001). از نظر جان‌بزرگي (1397) مشاوره پيش از ازدواج عبارت است از فرايند بررسي عوامل پيش‌بيني‌كننده موفقيت ازدواج به صورت مشاركت‌جويانه و كمك به تصميم‌گيري صحيح دو نفر و بهبود كيفيت روابط، قبل از انتخاب همسر كه توسط يك مشاور متخصص هدايت مي‌شود.
طی سال‌های اخیر، متخصصین سلامت روان علاقمند به استفاده از تکنولوژی در ارتقای سلامت روان شده اند که به این واسطه اتفاقات ارزشمندی در این حوزه روی داده است. مشاوره الکترونیک (E-Counseling) مفهومی جدید است که مشخص‌کننده ارائه خدمات مشاوره به‌واسطه فنّاوری‌های روز و اینترنت است. در این نوع از مداخله، مشاور و روانشناس متخصص به شکل تصویری یا صوتی یا مکتوب برخط (آنلاین) و برون‌خط (آفلاین) با مراجع ارتباط برقرار می‌کند، مراجع را حمایت و توصیه‌های روانشناختی خود را منتقل می‌کند و یا در دیگر موارد آموزش‌هایی را به کاربر در حوزه‌های مختلف سلامت روان ارائه می‌کند. حال، به مدد الهی، تلاش شده است و با استفاده از این ابزار روزآمد و اغلب دردسترس، حاصل سال‌ها تلاش نظری و عملی در حوزه مشاوره و آموزش ازدواج را در اختیار کاربران عزیز بویژه افراد در آستانه ازدواج قرار گیرد. امید است که مقبول افتد.